Leticia Fernández-Friera, cardioloog: "Met een jaarlijkse injectie kunnen we het cholesterol, de bloeddruk en de glucosewaarden onder controle houden."

Cardioloog Leticia Fernández-Friera is vastbesloten de statistieken te veranderen. Deze cijfers in Spanje laten zien hoe hart- en vaatziekten (hartaanvallen, beroertes, enz.) de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen zijn geworden. Het is tien keer dodelijker dan borstkanker , hoewel er geen campagne voor vroegtijdige opsporing bestaat om het te voorkomen. Haar strijd begon in het Massachusetts General Hospital in Boston (VS), waar ze haar specialisatie voltooide, en nu in Spanje met haar initiatief "Women's Heart" en het CIEC, het Comprehensive Center for Cardiovascular Diseases dat ze leidt binnen de HM Hospitales-groep. "Bij vrouwen wordt de diagnose pas laat gesteld, en wanneer dat gebeurt, is hun prognose slechter dan die van mannen", zegt ze.

Wat is er aan de hand? Gaan patiënten niet naar de dokter, of geloven de artsen zelf niet dat een vrouw een hartaanval kan krijgen?

Beide. Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak, en dit is onbekend bij zowel de maatschappij als sommige professionals. Er is nog veel bewustwording, educatie en onderzoek nodig. Het vergroten van de bewustwording over hart- en vaatziekten bij vrouwen is een uitdaging waar we allemaal samen aan moeten werken. Professionals moeten leren en trainen, zodat de therapeutische aanpak voor vrouwen en mannen hetzelfde is, zonder hun kwetsbaarheid te onderschatten. En vrouwen moeten de symptomen van een hartaanval kennen, zodat ze naar de spoedeisende hulp kunnen gaan zonder de diagnose uit te stellen. Ik zie het elke dag. Ik herinner me een jonge patiënt die bij mij langskwam omdat ze zich altijd moe voelde. Ze had al eerder andere artsen gezien, die haar simpelweg vertelden dat ze kwetsbaar en zwak was. Die zwakte was eigenlijk een hartaandoening waarmee ze geboren was. In feite had ze een gat in haar hart waardoor haar schone bloed zich vermengde met het vuile bloed. We hebben haar geopereerd en ze was niet langer moe.

Bestaat er een mannenhart en een vrouwenhart?

Het hart is bij beide geslachten hetzelfde, hoewel er nuances zijn, zoals de grootte. Maar we hebben dezelfde componenten en kunnen op dezelfde manier ziek worden.

Ze zijn hetzelfde, maar sommige symptomen zijn anders bij vrouwen. Vertraagt ​​dit de vroege diagnose?

Het is belangrijk om te weten dat het meest voorkomende symptoom van een hartaanval bij beide geslachten pijn of druk op de borst is. Het klopt dat vrouwen andere, andere symptomen kunnen ervaren die niet zo nauw verband houden met ischemische hartziekte en die verward kunnen worden met andere problemen, zoals een angstaanval, spijsverteringsproblemen of algehele zwakte. In de literatuur wordt ook vermeld dat vrouwen symptomen anders rapporteren dan mannen, en dit kan misleidend zijn.

Vertellen wij het dan zo anders?

Een voorbeeld is pijn op de borst, een van de meest voorkomende symptomen. We hebben een hogere pijngrens, we houden het langer vol en het duurt langer voordat we naar de spoedeisende hulp gaan, omdat we andere taken in ons dagelijks leven prioriteit geven. En als we dat wel doen, melden we niet dat we druk of pijn voelen. Soms beginnen vrouwen ook andere symptomen te melden die verwarrend kunnen zijn, zoals extreme vermoeidheid, een onwel gevoel of een hartklopping.

Is dat de reden waarom de prognose voor een eerste hartaanval bij een vrouw 20% slechter is dan bij een man?

Er zijn veel factoren die deze cijfers beïnvloeden. Van preventieprogramma's die traditioneel meer op mannen gericht zijn, tot de bewustwording van vrouwen die zich minder kwetsbaar voelen en meer kunnen verdragen. Behandelingen worden ook per geslacht verschillend aangepakt. Zo krijgen vrouwen 30% minder vaak statines voorgeschreven voor cholesterol dan mannen met hetzelfde cholesterolgehalte.

Vrouwen begrijpen toch wel dat ze vanaf hun 40e een mammografie en een gynaecologisch onderzoek moeten laten doen? Zouden cardiologen moeten samenwerken met gynaecologen?

Absoluut. De gynaecoloog wordt soms de huisarts van een vrouw en zou een goede toegangspoort tot een cardioloog kunnen zijn. Op die manier kunnen we patiënten behandelen die we moeilijk bereiken. Europese richtlijnen voor cardiovasculaire preventie stellen dat het vanaf 50 jaar noodzakelijk is om het hart van een vrouw te onderzoeken.

Als ik niet rook en geen overgewicht heb, is dat dan voldoende om mij veilig te voelen?

Nee.

Dat is een volmondig antwoord.

Onze arts moet ons cardiovasculaire risico bepalen en daarbij het hele plaatje bekijken, niet slechts twee risicofactoren. Onze genetische samenstelling (of onze ouders al eerder een cardiovasculair probleem hadden), ons specifieke 'slechte' cholesterolgehalte, of we diabetes hebben, of hoe onze glycemische index of bloeddruk is veranderd tijdens de menopauze, speelt allemaal een rol. Tabak is belangrijk, maar dat geldt ook voor andere gifstoffen zoals alcohol. Of we sporten en hoeveel uur per dag, ons stressniveau, hoe we slapen... Het is allemaal veel complexer, daarom spreken we over een individueel risicoprofiel. Algoritmeschalen zijn niet nauwkeurig genoeg om de toestand van een patiënt te bepalen, vooral niet als het een vrouw is. We moeten ook beeldvorming gebruiken om direct te zien hoe we ons van binnen voelen, hoe het met onze slagaders gaat. Alleen dan kunnen we een hartaanval voorspellen, waarbij de slagader dichtslibt.

Welke beeldvormende diagnose is het meest geschikt voor dit preventieve werk?

Met een coronaire CT-scan kunnen we binnen vijf minuten de toestand van de hartslagaders in kaart brengen en een mogelijk hartinfarct voorspellen. Met deze beelden en het risicoprofiel kunnen we nu het werkelijke risico nauwkeuriger bepalen. Vasculaire echografie, die geen straling uitzendt en geen contrastmiddel nodig heeft, kan ook worden gebruikt om een ​​algemenere inschatting te maken van de toestand van de slagaders in de rest van het lichaam: de halsslagaders die naar de hersenen gaan, de aorta in de buik of de dijbeenslagaders.

Kunnen Ozempic en vergelijkbare afslankmedicijnen het wondermiddel zijn dat de cardiovasculaire belasting vermindert?

Zeker. Ze bestrijden obesitas, een ziekte die gepaard gaat met veel cardiovasculaire risicofactoren: diabetes, hoge bloeddruk, cholesterol, ontstekingen... Obesitas is niet esthetisch; het is een ernstig gezondheidsprobleem. Er komen ook nieuwe medicijnen op de markt, bijvoorbeeld voor de behandeling van cholesterol, waarbij twee injecties per jaar het cholesterolgehalte onder controle kunnen houden. Er komt een moment dat we elke zes maanden of elk jaar een injectie krijgen en geen last meer hebben van hoge bloeddruk, cholesterol of een hoge bloedsuikerspiegel.

Doelt u op de nabije toekomst of op een behandeling die al in ontwikkeling is?

Er zijn al goedgekeurde medicijnen die dit individueel doen, zoals PCSK9-remmers, die, wanneer ze tweemaal per jaar subcutaan worden toegediend, het cholesterol onder controle houden. Andere medicijnen worden getest om de bloeddruk te reguleren met maandelijkse injecties. Dit is nog niet mogelijk.

Dan hebben we een drie-in-één nodig om de bloeddruk, het cholesterolgehalte en de glucosespiegel onder controle te houden.

Het zal net als de polypil van Valentin Fuster aankomen, maar dan in plaats van in pilvorm, als injectie. En als we het niet in één medicijn kunnen krijgen, kunnen we een patiënt een dag inplannen om zijn medicatie te halen, zonder bang te zijn dat hij de pillen vergeet.